Muzeum zostało założone w 1908r. Muzeum wielodziałowe, posiada działy: Geologii, Ceramiki, Sztuki, Historii Miasta i Regionu. Muzeum gromadzi zbiory ceramiki artystycznej, głównie wyrobów z porcelany - ponad 10 000 obiektów, Zbiory geologiczne liczą 7156 okazów. Przeważająca i najcenniejsza część zbiorów (4384 okazy) to kolekcja paleobotaniczna. Kolekcja ta jest jedną z największych w Polsce kolekcją karbońskiej flory kopalnej. Zbiory malarstwa zawierające obrazy Beksińskiego, Starowieyskiego, Dudy Gracza oraz artystów regionu wałbrzyskiego Muzeum w Wałbrzychu posiada prace Kazimierza Głaza, Pawła Jacha, Erwina Jeża, Eugeniusza Kiszczaka, Henryka Kluzy, Zbigniewa Kobylańskiego, Jarosława Prószyńskiego, Ryszarda Ruzika, Kazimierza Starościaka, Henryka Szypuły, Pawła Trybalskigo i innych. W zbiorach archeologicznych znajdują się materiały m. in. z neolitycznych osad w Ząbkowicach Śląskich-Sadlnie i Muszkowicach, wielokulturowych osad w Byczeniu, Suszce, Śremie, Krzelkowie, Raczycach, osad z okresu wpływów rzymskich w Niedźwiedniku i osady wczesnośredniowiecznej w Kamieńcu Ząbkowickim.
W 2015 roku po remoncie swojej siedziby i nowej aranżacji sal wystawienniczych muzeum pełniące dotychczas rolę muzeum regionalnego zostało przekształcone w Muzeum Porcelany, skupiając się na eksponowaniu liczącej ponad 10.000 obiektów kolekcji porcelany śląskiej (w tym pochodzącej z fabryk wałbrzyskich) oraz historycznej porcelany z manufaktur i fabryk europejskich (m.in. Niemiec, Austrii, Czech, Rosji, Danii, Francji, Holandii i Anglii).
